Ucieczka z miejsca wypadku – co za to grozi?

Ucieczka z miejsca wypadku drogowego może stanowić zarówno wykroczenie, za które grozi kara określona w Kodeksie wykroczeń, jak i przestępstwo penalizowane w Kodeksie karnym. Klasyfikacja zdarzenia i grożący sprawcy wymiar kary zależy od skutków wypadku. W Kodeksie karnym odpowiedzialność sprawcy wypadku, który zbiegł z miejsca zdarzenia, uregulowano w taki sam sposób jak sprawcy znajdującego się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. 

Ucieczka z miejsca wypadku nazywana w prawie karnym „zbiegnięciem” to oddalenie się przez sprawcę zdarzenia podjęte umyślnie w celu uniknięcia odpowiedzialności karnej. Może ono nastąpić bezpośrednio po zdarzeniu, jak i po dłuższej chwili, lecz przed przyjazdem Policji na miejsce wypadku. 

Kierujący, który uczestniczy w wypadku drogowym, jest obowiązany m. in. do podania swoich danych, danych właściciela lub posiadacza pojazdu oraz danych ubezpieczyciela OC na żądanie uczestnika, a w przypadku, gdy skutkiem wypadku jest śmierć lub powstanie obrażeń ciała, także do udzielenia poszkodowanym niezbędnej pomocy, wezwania zespołu ratownictwa medycznego i Policji oraz pozostania w miejscu wypadku. Jeżeli wezwanie zespołu ratownictwa medycznego lub Policji wymaga oddalenia się, sprawca jest obowiązany niezwłocznie powrócić na miejsce zdarzenia.

Najistotniejszą przesłanką uznania zachowania sprawcy za ucieczkę z miejsca wypadku jest oddalenie się z miejsca tego zdarzenia w celu uniknięcia odpowiedzialności, w tym uniemożliwienia ustalenia tożsamości sprawcy lub okoliczności zdarzenia, także stanu nietrzeźwości. Nie ma przy tym znaczenia sposób, w jaki sprawca zbiegł z miejsca zdarzenia. Nie stanowi ucieczki z miejsca zdarzenia oddalenie się przez sprawcę z miejsca wypadku w celu sprowadzenia pomocy dla poszkodowanych w kolizji, zwłaszcza gdy znajdują się w stanie zagrażającym ich życiu, gdy sprawca następnie wraca na miejsce zdarzenia.

Konsekwencje ucieczki z miejsca wypadku to poniesienie odpowiedzialności karnej w razie, gdy zdarzenie stanowi wykroczenie oraz zaostrzenie odpowiedzialności karnej, w razie gdy dane zdarzenie stanowi przestępstwo.

Jeżeli na skutek wypadku drogowego jego uczestnik odniesie obrażenia ciała powodujące naruszenie czynności ciała lub rozstrój zdrowia trwające dłużej niż 7 dni, a sprawca ucieknie z miejsca zdarzenia, to wówczas może on odpowiadać za przestępstwo z art. 178 Kodeksu karnego. Takiemu sprawcy grozi kara pozbawienia wolności w wysokości nie niższej niż miesiąc i 15 dni oraz nie wyższej niż 4 lata i 6 miesięcy.

W sytuacji, gdy skutkiem wypadku jest ciężki uszczerbek na zdrowiu innej osoby, sprawcy, która zbiegnie z miejsca zdarzenia, grozi kara pozbawienia wolności w wysokości nie niższej niż 3 lata, a nie wyższej niż 16 lat pozbawienia wolności. Sprawca wypadku, którego skutkiem jest śmierć człowieka, musi z kolei liczyć się z karą pozbawienia wolności w wysokości od 5 do 20 lat pozbawienia wolności.

W sytuacji, gdy na skutek wypadku nikt nie ucierpiał lub też odniesione obrażenia ciała nie spowodowały naruszenia czynności ciała lub rozstroju zdrowia trwających dłużej niż 7 dni ucieczka z miejsca wypadku klasyfikowana jest jako wykroczenie. Grozi za nie kara grzywny, która w razie gdy następstwem wypadku jest spowodowanie naruszenia czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia innej osoby (poniżej 7 dni), będzie nie niższa niż 1500 złotych.

Jednocześnie, sprawca, który uciekł z miejsca zdarzenia, musi liczyć się z orzeczeniem wobec niego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. W przypadku wykroczenia orzeczenie zakazu jest fakultatywne, zaś na sprawcę przestępstwa Sąd obligatoryjnie nakłada zakaz prowadzenia pojazdów na minimum 3 lata. Sprawca przestępstwa, który uciekł z miejsca wypadku, obligatoryjnie zostanie również obciążony świadczeniem pieniężnym na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości co najmniej 5.000,00 zł aż do 60.000,00 zł.

Poza sankcjami wynikającymi z odpowiedzialności karnej, sprawca wypadku, który uciekł z miejsca zdarzenia, musi liczyć się również z konsekwencjami dotyczącymi ubezpieczenia OC. Ubezpieczyciel odpowiedzialności cywilnej (OC) sprawcy wypadku, który uciekł z miejsca zdarzenia, będzie uprawniony do dochodzenia od ubezpieczonego zwrotu wypłaconego poszkodowanemu odszkodowania w ramach tzw. regresu ubezpieczeniowego.

W razie ustalenia, że sprawca zdarzenia uciekł z miejsca wypadku, Policja jest obowiązania do podjęcia czynności zmierzających do jego ujęcia. Samodzielne oddanie się przez sprawcę w ręce organów ścigania będzie mogło stanowić okoliczność łagodzącą przy ustalaniu wymiaru kary za popełnione przestępstwo lub wykroczenie.

Oskarżony o zbiegnięcie z miejsca zdarzenia może przed bronić się przed tym zarzutem, dowodząc, że oddalenie się z miejsca zdarzenia nie było nakierowane na uniknięcie grożącej mu odpowiedzialności karnej lecz miało na celu np. sprowadzenie pomocy lub było spowodowane szokiem po zdarzeniu. W takiej sytuacji oskarżony za pomocą różnych środków dowodowych w postaci np. zeznań świadków lub opinii biegłego będzie musiał wykazać, że jego działanie nie było umyślne i nakierowane na uniknięcie odpowiedzialności.