Jazda po alkoholu a auto w leasingu – konfiskata auta czy rozwiązanie umowy leasingowej?

Jazda po spożyciu alkoholu jest czynem zabronionym, który w zależności od ilości alkoholu we krwi kierowcy może stanowić przęstepstwo lub wykroczenie. Pijany kierowca musi liczyć się z grożącymi mu dotkliwymi karami, obejmującymi pozbawienie wolności do lat 3, obowiązek zapłaty kwoty sięgającej nawet do 60 tys. zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej, nałożeniem okresowego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych oraz orzeczeniem przepadku prowadzonego pod wpływem alkoholu pojazdu. Z niniejszego artykułu dowiesz się, co dzieje się, gdy pijany kierowca w czasie popełnienia czynu zabronionego prowadził nie własne, a leasingowane auto. 

Od marca 2024 roku pijanemu kierowcy, który zostanie skazany za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości, grozi przepadek pojazdu mechanicznego, czyli po prostu konfiskata prowadzonego pod wpływem alkoholu auta. Dotyczy to jednak tylko tych kierowców, w przypadku których zawartość alkoholu we krwi wynosiła co najmniej 1,5 promila lub 0,75 mg w dm3 wydychanego powietrza. Wówczas orzeczenie przez Sąd przepadku pojazdu mechanicznego oznaczające faktyczną utratę pojazdu jest obligatoryjne.

Art. 178 § 5 Kodeksu karnego stanowi jednak, że w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, Sąd może odstąpić od orzeczenia przepadku samochodu za jazdę po pijanemu. 

Przepadek pojazdu polega na przejściu auta na własność Skarbu Państwa, co następuję z chwilą uprawomocnienia się wyroku skazującego sprawcę przestępstwa. Przepadek egzekwuje naczelnik właściwego Urzędu Skarbowego, który następnie zajmuje się spieniężeniem tak pozyskanego pojazdu. 

W sytuacji, gdy prowadzony w stanie nietrzeźwości pojazd mechaniczny jest własnością kierowcy, nie ma wątpliwości, że może on ulec przepadkowi. Ustawodawca przewidział jednak także regulacje odnoszące się do pojazdów zbytych przez sprawcę po popełnieniu przestępstwa, a przed orzeczeniem przepadku lub pojazdów niestanowiących wyłącznej własności sprawcy – a więc także samochodów leasingowanych, które stanowią własność firmy leasingowej. 

W takiej sytuacji przepadkowi ulega nie sam pojazd, a jego równowartość. Sprawca nie traci zatem własności pojazdu, lecz określone sumy pieniężnej mającej odpowiadać wartości prowadzonego w stanie nietrzeźwości samochodu. Wartość pojazdu ustala się według polisy ubezpieczeniowej za rok, w którym popełniono przęstepstwo. W razie braku polisy wartość pojazdu przyjmuje się za średnią rynkową wartością samochodu odpowiadającego temu prowadzonemu przez sprawcę w stanie nietrzeźwości. 

Pojazd leasingowany, jako niestanowiący własności kierującego, nie ulega zatem konfiskacie, a wobec kierującego takim samochodem po pijanemu zostanie orzeczony przepadek równowartości pojazdu.

Losy umowy leasingowej po skazaniu kierującego leasingowanym pojazdem za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości zależą oczywiście od postanowień danej umowy oraz ogólnych warunków znajdujących zastosowanie do danego kontraktu. 

W praktyce zdecydowana większość umów leasingu w takich sytuacjach będzie uprawniać leasingodawcę do rozwiązania umowy i to w trybie natychmiastowym. Prowadzenie leasingowanego pojazdu w stanie nietrzeźwości najczęściej traktowane jest bowiem przez leasingodawców jako rażące naruszenie warunków umowy przez leasingobiorcę.

Szczególne regulacje prawne dotyczą także kierowania w stanie nietrzeźwości pojazdem służbowym. W takiej sytuacji Sąd nie orzeka przepadku pojazdu lub przepadku jego równowartości, a nakazuje sprawcy zapłatę nawiązki w kwocie co najmniej 5.000,00 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Górną granicą nawiązki orzekanej w takim przypadku jest kwota 100.000,00 zł. Wysokość orzekanej przez Sąd nawiązki może być powiązana z wartością prowadzonego przez sprawcę pojazdu.

Powyższy wyjątek dotyczy jednak wyłącznie tych sytuacji, gdy sprawca przestępstwa kierowania pojazdem w stanie nietrzeźwości:

Wyjątek ten dotyczy zatem tylko tych osób, których obowiązki zawodowe obejmują prowadzenie pojazdu na rzecz pracodawcy. Celem takiego uregulowania jest utrzymanie w rozsądnych granicach sankcji karnych orzekanych wobec osób, dla których prowadzenie pojazdu jest źródłem dochodu. Wobec związanego z prowadzeniem pojazdu w stanie nietrzeźwości orzeczeniem wobec kierowcy zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, takie osoby często okresowo tracą możliwość zarobkowania, stąd orzeczenie wobec nich przepadku równowartości prowadzonego pojazdu mogłoby okazać się dla nich zbyt dotkliwe.