Co grozi za jazdę pod wpływem narkotyków?

Prowadzenie pojazdu po spożyciu narkotyków, podobnie jak alkoholu, jest zabronione i karalne. Podobnie jak w przypadku alkoholu, ustawodawca rozróżnia jazdę „po użyciu” narkotyku (tj. środka działającego podobnie jak alkohol) od prowadzenia pojazdu pod wpływem środka odurzającego. Od zakwalifikowania danej sytuacji jako kierowania pojazdem po użyciu lub pod wpływem środka odurzającego zależy, czy dojdzie do popełnienia wykroczenia, czy przestępstwa. Różne będą również konsekwencje karne obydwu czynów.

Jazda pod wpływem narkotyków, określana przez ustawodawcę mianem jazdy pod wpływem środka odurzającego, jest przestępstwem stypizowanym w art. 178a Kodeksu karnego.

Samo ustalenie, czy w organizmie kierowcy znajdują się środki odurzające następuję najczęściej na podstawie jednorazowych narkotestów, które są w posiadaniu Policji. Określenie konkretnego stężenia narkotyku wymaga już dokładniejszych badań, w szczególności pobrania krwi lub próbki moczu. 

Nawet ustalenie wartości zawartości środka odurzającego w organizmie kierowcy nie pozwala na automatyczne zakwalifikowanie jego czynu jako jazdy pod wpływem środka odurzającego (czyli przestępstwa) lub jedynie „po jego użyciu” (co stanowi wykroczenie). W tego typu sprawach sądy  wykształciły praktykę, zgodnie z którą w toku postępowania w sprawie o czyn z art. 178a Kodeksu karnego sąd ustala, czy biorąc pod uwagę indywidualne cechy kierowcy, środek znajdujący się w jego organizmie w określonym stężeniu mógł mieć faktyczny wpływ na tzw. „sprawność psychomotoryczną” kierowcy. Nie bez znaczenia pozostaje również upływ czasu od zażycia narkotyku, jego ilość oraz dostrzegalne dla otoczenia zachowania kierowcy wskazujące na pozostawanie w chwili prowadzenia pojazdu w stanie pod wpływem (lub po użyciu) środka odurzającego.

Od jazdy „pod wpływem środka odurzającego” kwalifikowanej jako przestępstwo, odróżnić należy prowadzenie pojazdu w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka. Kierowanie pojazdu „po użyciu” środka działającego podobnie do alkoholu jest wykroczeniem stypizowanym w art. 87 § 1 Kodeksu wykroczeń. 

Do ustalenia, że kierowca znajduje się w stanie po użyciu, a nie pod wpływem, środka odurzającego, decydujące znaczenie ma nie tyle stężenie narkotyku we krwi, co jego wpływ na zdolności psychomotoryczne kierowcy, oceniany indywidualnie.  

W przypadku, gdy okaże się, że wpływ środka odurzającego na czynności motoryczne kierowcy prowadzi do zakwalifikowania jego czynu jako przestępstwa, sprawca podlegać może karze pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli sprawca był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu pod wpływem narkotyku (lub w stanie nietrzeźwości), wówczas grozić będzie surowsza kara pozbawienia wolności wynosząca od 3 miesięcy aż do 5 lat.

Ponadto, wobec sprawcy przestępstwa z art 178a § 1 Kodeksu karnego sąd obligatoryjnie orzeknie środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów i to na okres nie krótszy od lat trzech. Każdorazowo sąd zobowiąże również sprawcę do zapłaty świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości co najmniej 5000,00 zł. Co istotne, orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdu oraz zapłaty na rzecz ww. Funduszu nie jest jednak obligatoryjne, jeżeli postępowanie karne zostanie warunkowo umorzone.

Jeżeli zachowanie sprawcy nie wypełni znamion przestępstwa tzn. kierujący zostanie uznany za znajdującego się w stanie „po użyciu” środka działającego podobnie jak alkohol, wówczas grozić będzie mu kara przewidziana w art. 87 § 1 Kodeksu wykroczeń tj. kara aresztu albo grzywny – w wysokości nie niższej niż 2.500,00 zł. Wówczas również wobec kierującego obligatoryjnie orzekany jest środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów.

Prowadzenie pojazdu po zażyciu środków odurzających może skutkować utratą prawa jazdy. Jeżeli w czasie kontroli policyjny narkotest wykaże obecność środków odurzających w organizmie kierowcy, wówczas kierowca przewożony jest na badanie krwi, a prawo jazdy ulega zatrzymaniu do czasu uzyskania wyniku badania.

Jeżeli badanie krwi potwierdzi zawartość narkotyków we krwi kierowcy, wówczas okres utraty uprawnień do kierowania pojazdami ulegnie przedłużeniu.

Niezależnie bowiem od tego, czy czyn kierującego zostanie zakwalifikowany jako przestępstwo czy wykroczenie (a tym samym czy kierujący będzie znajdować się pod wpływem, czy też po użyciu środków odurzających), sąd obligatoryjnie nałoży na kierowcę środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów. 

W przypadku orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów w związku z kierowaniem nim pod wpływem lub po użyciu środka odurzającego, prawo jazdy zostanie kierowcy zwrócone po upływie okresu, na który orzeczono środek karny. Możliwe jest również ubieganie się o wcześniejszy zwrot prawa jazdy.

Spowodowanie wypadku pod wpływem narkotyków – odpowiedzialność karna

Względem sprawcy wypadku znajdującego się w chwili spowodowania wypadku pod wpływem środka odurzającego Kodeks karny przewiduje surowsze kary. Wymiar kary grożący sprawcy zależy od skutków kolizji. Jeżeli obrażenia odniesione przez uczestnika zdarzenia powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia na okres powyżej 7 dni, sprawcy wypadku znajdującemu się pod wpływem narkotyku grozi kara pozbawienia wolności w wysokości nie niższej niż miesiąc i 15 dni oraz nie wyższej niż 4 lata i 6 miesięcy.

W sytuacji, gdy skutkiem wypadku jest ciężki uszczerbek na zdrowiu innej osoby, grozi mu kara pozbawienia wolności w wysokości nie niższej niż 3 lata, a nie wyższej niż 16 lat pozbawienia wolności. Sprawca wypadku, którego skutkiem jest śmierć człowieka, musi z kolei liczyć się z karą pozbawienia wolności w wysokości od 5 do 20 lat pozbawienia wolności.